Zübeyde Hanım kimdir?
1857 yılı içerisinde Selanik’te doğan Zübeyde Hanım, 14 Ocak 1923 tarihinde yaşamını yitirmiştir. Osmanlı devrinde, 2. Mehmed zamanında Karaman’dan Rumeli’ye göç eden ve Selanik yakınlarında bulunan Langaza’da toprak işleriyle uğraşmakta olan bir Türkmen ailesi olan Hacı Sofu ailesindendir. Mustafa Kemal Atatürk’ün anne soyu da, Karaman’dan gelerek Selanik ile Manastır’ın arasında yer alan Vodina Sancağı’na bağlı “Sarıgöl” de denilen “Kayalar” Nahiyesine yerleştiler. Aile, sonradan Selanik yakınlarında bugün de kaplıcalarıyla meşhur olan Langaza’ya yerleşmiştir.
Dedesi Feyzullah Efendi’in taşıdığı “Sofu-zade” (Sofular) lâkabı, yerleştikleri Sarıgöl bölgesindeki yer adları ve ailedeki hatıraların gösterdiği üzere, Mustafa Kemal Atatürk’ün anne soyu Karaman’dan Rumeli’ye gelen ve bundan dolayı da “Konyarlar” olarak Rumeli’de anılan Yörük Türkmenlerdendir. Zübeyde Hanım, 1857 yılı içerisinde Lankaza’da dünyaya gelmiştir. Babası Sofuzade Feyzullah (Sadullah) Ağa, annesi Molla Hanım olarak anılan Ayşe Hanım’dır. Döneminde kadınların okula gitmesi yaygın olmadığı için, okur yazar oluşu sebebi ile kendisi de Zübeyde Molla olarak anılırdı.
Selanik’te Gümrük Muhafaza Teşkilatı’nda memur Ali Rıza ile 1871 yılı içerisinde henüz 14 yaşında iken evlenmiştir. Ali Rıza, sarışın ve mavi gözlü bir kadınla evlenmeyi düşlerken, kendisinden 20 yaş küçük olan, siyah saçlı ve derin mavi gözlü bu kadına sevdalandığını ifade etmiştir.
Yeni çift Selanik Yenikapı semtinde yeni yaşamını başlatmış ve Zübeyde Fatma, Ömer ve Ahmet adlı çocukları doğmuştur. Fakat Fatma bu dönem içerisinde hayatını kaybetmiştir. Eşi Ali Rıza’nın Yunanistan sınırında Çayağzı (ya da Papaz Köprüsü)’na tayin edilmesi sebebi ile taşınmış ve orada Ömer ve Ahmet yaşamını yitirmiştir. 1881 yılı içerisinde dördüncü çocukları Mustafa, 1885’te Makbule, 1889’da Naciye doğmuştur. Naciye, küçük yaşta veremden yaşamını yitirmiştir. Ali Rıza Efendi de 1888 yılı içerisinde yaşamını yitirmiştir.
Zübeyde, çocuklarını da alarak abisi Hüseyin Bey’in Langaza’daki çiftliğine gitti. Babasının erken ölümünün ve dayısının çiftliğinde ailenin erkeği olarak yaşadıklarının Mustafa üzerinde derin etkileri olduğu düşünülmektedir.
