9 Eylül 1922 tarihinde Türk ordusunun Yunan işgali altında bulunan İzmir’i düşmandan kurtarmasının üzerinden 97 yıl geçti.
9 Eylül İzmir’in düşman işgalinden kurtuluşu
Büyük Taarruz harekâtı sonucunda Türk ordusunun Yunan işgali altında bulunan İzmir’e 9 Eylül 1922 tarihinde girmesi, Mudanya Ateşkes Antlaşması ve sonrasında Lozan Barış Antlaşması’na kadar uzanan süreci başlatması dolayısı ile Milli Mücadele’nin sona ererek Türk milletinin kurtuluşu ve bağımsızlığını elde edişinin simgesi olmuş çok önemli bir tarihi olaydır. İzmir’in, 15 Mayıs 1919 tarihinde Yunan güçleri tarafından işgal edilmesi, Anadolu’da Milli Mücadele’nin başlamasında önemli bir etken olarak kabul edilir. O tarihe kadar Anadolu’da yaşanan işgallere karşı dağınık olan düşünce ve örgütlenme biçimleri mevcuttu. İzmir’in işgali Anadolu insanının direniş ve karşı koyuş düşüncesini körüklemiş, İstanbul’da başlayan işgali protesto mitingleri Damat Ferit hükümetinin düşmesine sebep olmuş; örgütlenme ve protesto mitingleri Anadolu’nun en ücra köşelerine kadar yayılmıştı.
Artık İzmir Anadolu harekâtı için temel sembollerden birisi haline getirilmişti ve İzmir’in işgaline karşı protesto mitingleri, her yıl işgalin yıl dönümlerinde, Anadolu’nun çeşitli kent ve kasaba merkezlerinde tekrarlanmakta; konu sürekli olarak gündemde tutulmaktaydı. Birinci İnönü, İkinci İnönü, Aslıhanlar -Dumlupınar ve Sakarya Meydan Muharebeleri milli mücadelenin kazanılmasında önemli adımlar atılmıştı.
Büyük Taarruz sonucunda gelen büyük zafer
Türk ordusu tarafından 26 Ağustos 1922 tarihinde başlatılan Büyük Taarruz, Kurtuluş Savaşı’nın son safhası idi. Kesin sonuç beş gün içerisinde elde edildi; 30 Ağustos gününde Başkomutan Mustafa Kemal Paşa ordulara yönelik olarak bir bildiri yayımlayarak, “Ordular ilk hedefiniz Akdeniz’dir. İleri!” şeklindeki tarihi emrini verdi ve 2 Eylül gününde Uşak’a girildi. Dumlupınar Meydan Muharebesi’nde kendisinin de haberdar olmadan Yunanistan Küçük Asya Ordusu’nun başkomutanlığına getirilmiş General Nikolaos Trikupis tutsak edildi. Türk birlikleri, İzmir’e doğru hızla ilerlemeye başladı. Yunan birlikleri ve Rum siviller Anadolu’dan çekildiler. 9 Eylül 1922 tarihinin sabahında Ahmet Zeki Bey komutasında bulunan 2. Süvari Fırkası, ardından Mürsel Paşa komutasında bulunan 1. Süvari Fırkası birlikleri İzmir şehrine girdi. Daha sonrasında ise 5. Süvari Kolordusu Komutanı Mirliva Fahrettin Paşa, komutasındaki birlikler ile saat 10.00’da İzmir’e girdi.
İkinci Tümen’in öncülüğünü yapmak ile görevlendirilen Dördüncü Alay Komutan Yardımcısı Yüzbaşı Şerafeddin Bey’in komutasında yaya olarak en önde giden sekiz er, Bornova’dan Halkapınar’a ilerleyişi esnasında Punta’daki Tuzakoğlu fabrikasına yaklaştıkları esnada fabrika pencerelerinden ani bir ateşe uğramıştır. Bu olayda 4 asker yaşamını yitirdi ve hemen orada defnedildiler. İzmir’in kurtuluşu esnasında can veren askerlerin isimleri şöyledir: Akşehirli Bekiroğlu Mehmet, Antalyalı Ömer oğlu Hakkı (Sarıarslan), Nevşehirli Ahmet oğlu Seyit Mehmet ve Nevşehirli Ahmet oğlu Ahmet.
Konak’a ulaşmayı başaran Şerafettin Bey, Hükümet Konağı önünde göğsüne isabet eden mermiler ile yaralanmıştı fakat Konağa girip balkona Türk bayrağını dikebildi. Hükümet Konağı’na bayrağın dikilmesinin hemen sonrasında Yüzbaşı Zeki komutasında bulunan süvari birliği Hükümet Konağı’nın hemen sağında yer alan ve günümüze ulaşmayan Sarıkışla’ya, Üsteğmen Arif ve takım komutanı Celal Bey ile Yedeksubay Besim Efendi’nin de Kadifekale’ye bayrağı çekmesiyle İzmir’in işgalden kurtuluşu ilan edilmiş oldu. Birinci Süvari Tümeni Komutanı Mürsel Paşa bir Fransız harp gemisi telsizi vasıtası ile, İzmir’e girildiğini Ankara’ya bildirdi. Belkahve’den tarihi günü izlemekte olan başkomutan Mustafa Kemal Paşa, yanında Fevzi ve İsmet paşalar olduğu halde, 10 Eylül sabahında İzmir’e girdi ve Fahrettin Paşa ile buluşarak doğruca Hükümet Konağı’na gitti. Konağın balkonundan, başarıyı millete mal eden kısa bir konuşma gerçekleştirdi.
Mustafa Kemal Paşa’nın ordulara 1 Eylül gününde verdiği tarihi emir ile başlayan ve, 18 Eylül 1922 tarihine kadar yapılan Takip Harekâtı ile bütün Batı Anadolu’daki Yunan askerleri Türk sınırları dışına çıkarılmıştır. Takip harekatının başarıyla sonuçlanması sebebi ile İzmit bölgesinden İstanbul Boğazı’na, Balıkesir bölgesinden Çanakkale Boğazı’na kadar Türk ordusu için hayati bir önem taşımakta olan diğer stratejik hedefler de İtilaf Devletleri’nin işgalinden, olaysız olarak ve barış yolu ile kurtarılmıştır. Türk ordusunun kazandığı bu zafer, Mudanya Ateşkes Antlaşması’na giden süreci başlatmış; Türkiye, Mudanya Ateşkes Antlaşması’ndan sonra 24 Temmuz 1923 tarihinde Lozan Barış Antlaşması’nı imzalayarak bağımsızlığını kazanmıştır.
