Danıştay 10. Dairesi, Ayasofya’nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını iptal etti.

Sürekli Vakıflar Tarihi Eserlere ve Çevreye Hizmet Derneği, Ayasofya’nın camiden müzeye dönüştürülmesine ilişkin Bakanlar Kurulu kararının iptali istemi ile Danıştay’da dava açtı. Davayı duruşmalı inceleyen Daire, 2 temmuz gününde gerçekleştirilen duruşmada tarafları dinledi. Duruşmanın sonrasında dosyayı inceleyen Danıştay 10. Daire kararını verdi.

Daire, Ayasofya’nın camiden müzeye dönüştürülmesine dair 24 Kasım 1934 tarihli Bakanlar Kurulu kararını iptal etti.

Danıştay’ın gerekçesinde, Ayasofya’nın Fatih Sultan Mehmet Han Vakfı mülkiyetinde olduğu, cami olarak toplumun hizmetine sunulduğu belirtildi. Gerekçede, “Vakıf senedindeki cami vasfı dışında kullanımının ve başka bir amaca özgülenmesinin hukuken mümkün olmadığı sonucuna varılmıştır” denildi.

Danıştay’ın gerekçeli kararı şöyle:

“Ayasofya’nın statüsü muhafaza edilerek, hukuk düzenimizle güvence altına alınan, özel hukuk tüzel kişiliğine haiz mazbut vakıf niteliğindeki, Fatih Sultan Mehmet Han vakfı’nın mülkiyetinde olduğu, Ayasofya’nın vakfedenin iradesi gereği sürekli şekilde olarak cami olarak kullanılması için toplumun hizmetine sunulduğu, bedelsiz olarak kamunun istifadesine terkedilmesi yönüyle hayrat-taşınmaz niteliği taşıdığı, tapu belgesinde ve cami vasfıyla tescilli bulunduğu, vakıf senedinin hukuk kuralı etki değer ve gücünde olduğu, vakfedilen taşınmazın vakıf senedindeki niteliğinin ve kullanım amacının değiştirilemeyeceği, bu hususun tüm gerçek ve tüzel kişilerle birlikte davalı idare için de bağlayıcı olduğu, devletin vakıf varlığının vakfedenin iradesine uygun olarak kullanılmasını sağlama yönünde pozitif yükümlülüğü, vakıf mal ve haklarıyla ilgili olarak vakfedenin iradesini ortadan kaldıracak şekilde müdahalede bulunmama yönünde de negatif yükümlülüğünün bulunduğu,

Sonuç olarak da bu durumda Türk Hukuk Sistemi’nde kadimden beri korunarak yaşatılan vakfa ait taşınmaz ve hakların vakfıyesi doğrultusunda istifadesine bırakılan toplum tarafından kullanılmasına engel olunamayağı, vakıf senedinde sürekli olarak tahsis edildiği cami vasfı dışında kullanımının ve başka bir amaca özgülenmesinin hukuken mümkün olmadığı sonucuna varıldığından bu hususlar dikkate alınmaksızın, Ayasofya’nın camii olarak kullanımının sonlandırılarak müzeye çevrilmesi yönünde tesis edilen dava konusu, Bakanlar Kurulu kararında hukuka uygunluk görülmemiştir.

Dava konusu Bakanlar Kurulu kararının iptaline karar verilmiştir.”